Aleksandra Konić Ristić*, Tatjana Stanojković†, Tatjana Srdić-Rajić†, Sanda Dilber‡, Brižita Djordjević§, Ivan Stanković§, Zorica Juranić†

In vitro ispitivanje selektivnosti antiproliferativnog dejstva dijetetskih izotiocijanata na tumorske u odnosu na normalne humane ćelije

 Uvod/Cilj. Brojne epidemiološke studije pokazale su povoljne efekte konzumiranja povrća iz familije kupusnjača (Brassicaceae) u hemioprevenciji karcinoma. Osnovni biološki aktivni sastojci ovog povrća su izotiocijanati, prisutni u obliku prekursora – glu-kozinolata. Cilj ovog rada bio je određivanje selektivnosti antip-roliferativnog delovanja dijetetskih izotiocijanata na maligne ćelije u odnosu na normalne ćelije. Metode. Antiproliferativna aktiv-nost tri izotiocijanata zastupljena u ljudskoj ishrani: sulforafana (SFN), benzil-izotiocijanata (BITC) i feniletil-izotiocijanata (FEITC) na humane maligne ćelijske linije, HeLa, ćelijsku liniju karcinoma grlića materice, Fem-x, ćelijsku liniju melanoma, i LS 174, ćelijsku liniju karcinoma kolona, kao i na mononukle-arne ćelije periferne krvi (MNĆPK), sa ili bez delovanja mito-gena, određivana je MTT kalorimetrijskim testom, 72 h nakon kontinuiranog delovanja agenasa. Rezultati. Svi ispitivani izo-tiocijanati inhibirali su proliferaciju HeLa, Fem-x i LS 174 ćelija. Na svim ćelijskim linijama BITC je pokazao najizraženije delovanje sa vrednostima polumaksimalne inhibitorne koncen-tracije (IC50) od 5.04 mmol m-3 na HeLa ćelijama, 2,76 mmoL m-3 na Fem-x i 14,30 mmol m-3 na LS 174 ćelijama. Svi ispiti-vani izotiocijanati pokazali su citotoksično delovanje na MNĆPK, ali sa višim IC50 vrednostima u odnosu na maligne ćelije. Indeksi selektivnosti antitumorkog delovanja, izraženi kao odnos IC50 vrednosti dobijenih na MNĆPK i malignim ćelijama, bili su između 1,12 i 16,57, sa najvišom vrednosti pri delovanju BITC na Fem-x ćelije. Zaključak. Na osnovu an-tiproliferativne aktivnosti na maligne ćelije i selektivnosti an-tiproliferativnog delovanja na maligne u odnosu na normalne ćelije, benzil izotiocijanat se ističe kao perspektivni agens u hemioprevenciji karcinoma. Generalno, pored antitumorskog delovanja, bezbednost primene ovih jedinjenja treba da pred-stavlja važan kriterijum u izboru odgovarajućih izotiocijanata za primenu u primarnoj, sekundarnoj i tercijarnoj hemiopre-venciji kancera. Ispitivanje selektivnosti predstavlja pogodan pristup oceni bezbednosti i prirodnih izotiocijanata i sintet-skih analoga.