Akutno intrakranijalno krvarenje kod 76 bolesnika obolelih od COVID-19 u prvom i drugom talasu pandemije

Uvod/Cilj. Nedovoljno je podataka o učestalosti intrakranijalnih krvarenja (IKK) u prvom talasu (beta varijanta virusa severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 – SARS-CoV-2) i drugom talasu (delta varijanta virusa SARS-CoV-2) pandemije izazvane koronavirusom 2019 (coronavirus disease 2019 - COVID-19). Cilj rada bio je da se analizira pojava IKK kod obolelih od COVID-19 (CB). Metode. Od 505 CB koji su lečeni u Specijalnoj bolnici za cerebrovaskularne bolesti ,,Sveti Sava” tokom 2020–2021, IKK je dijagnostikovana kod 76 (15,1%) bolesnika. Prikupljeni su i analizirani dostupni podaci iz medicinske dokumentacije: klinički, demografski i radiološki (multislajsna kompjuterizovana tomografija endokranijuma). Rezultati. U prvom talasu je od 308 CB bilo njih 63 (20,5%) sa IKK. U drugom talasu je od 197 CB kod 13 (6,6%) bolesnika dijagnostikovana IKK, što je bila statistički značajna razlika (p < 0,002). Poređenjem dva talasa pandemije utvrđeno je da nije bilo statistički značajne razlike u postojanju hipertenzije (p = 0,271), dijabetesa melitusa (p = 0,558) i hronične opstruktivne bolesti pluća (p = 0,794) kod CB sa IKK. Međutim, pokazana je statistički značajna razlika u učestalosti bolesnika sa atrijalnom fibrilacijom i bolesnika koji su lečeni antikoagulantnim lekovima (p = 0,021 za obe učestalosti). Nije bilo statistički značajne razlike u učestalosti bolesnika sa temperaturom (p = 0,637), umorom (p = 0,587), neurološkim deficitom (p = 0,831), respiratornim simptomima (p = 0,289) i gubitkom svesti (p = 0,247). Vrednosti D-dimera u drugom talasu pandemije bile su statistički značajno niže (p = 0,003). Kombinacija ishemijskog moždanog udara i IKK bila je šest puta češća u drugom talasu (p = 0,003). Međutim, cerebralno parenhimsko krvarenje bilo je dva puta ređe (p = 0,001) u drugom talasu, ali sa statistički višom učestalošću multifokalnog (23,1%) i difuznog (36,4%) IKK (p = 0,007). Kombinovane hemoragije, kao i podtipovi subarahnoidna i subduralna hemoragijia, bili su češći u drugom talasu (23,1% svaki podtip). U prvom talasu, bilo je 38,1% fatalnih ishoda, u odnosu na 69,2% tokom drugog talasa pandemije (p = 0,039). Zaključak. U prvom pandemijskom talasu COVID-19, u poređenju sa drugim talasom, IKK su bile znatno češće kod CB, a u laboratorijskim analizama se izdvajao D-dimer, čije su vrednosti bile statistički značajno više. U drugom talasu COVID-19, kod CB sa IKK, parenhimalna IKK je bila manje učestala a multifokalne i difuzne IKK bile su češće. Stopa mortaliteta bila je veoma visoka u drugom talasu pandemije.