Mirjana Kendrišić, Maja Šurbatović, Dragan Djordjević, Jasna Jevdjić

Izbor anestezije i postoperativne analgezije i sistemski odgovor na hirurški stres nakon aloartroplastike kuka

Uvod/ Cilj. Zamena totalne proteze kuka može izazvati znača-jan sistemski odgovor na hirurški stres, koji uključuje hormon-ske, metaboličke i zapaljenske promene. Odgovarajući izbor anestezije i postoperativne analgezije bi trebalo da obezbedi slabljenje ovog odgovora i da utiče na smanjenje broja postope-rativnih komplikacija. Istraživanja u oblasti sistemskog odgovo-ra na hirurški stres, kod bolesnika kod kojih je primenjen peri-ferni nervni blok nakon ugradnje totalne proteze kuka, nisu brojna. Cilj studije bio je da se ispita da li kontinuirani blok lumbalnog pleksusa može značajno da umanji sistemski odgovor na hirurški stres u poređenju sa drugim vrstama postopera-tivne analgezije – kontinuiranom epiduralnom analgezijom i in-travenskom PKA (pacijent kontrolisanom analgezijom) morfi-nom. Metode. U prospektivnu studiju bilo je uključeno 60 bo-lesnika, predviđenih za aloartroplastiku kuka. Bolesnici su bili raspoređeni u četiri grupe u zavisnosti od primenjene vrste ane-stezije i postoperativne analgezije: grupa CNB (centralni neu-roblok - epidural), grupa PNB (periferni neuroblok - blok lum-balnog pleksusa), SAM grupa (spinalna anestezija + PKA mor-finom) i OAM (opšta anestezija + PKA morfin). Vrednosti kortizola, tiroidnih hormona (T3, T4) i tiroidni stimulišući hormon (TSH), kao i vrednosti insulina, glukoze i C-reaktivnog proteina (CRP) u serumu merene su kod svih grupa, 4 h, 12 h i 24 h u serumu nakon operacije. Rezultati. Istraživanje je poka-zalo da su prosečne vrednosti kortizola u serumu bile značajno niže 4 h postoperativno u grupama gde je intraoperativno pri-menjena regionalna anestezija (SAM, CNB, PNB), (F = 19.867; p < 0.01). U grupama u kojima je primenjena kontinuirana analgezija preko katetera (CNB, PNB), nivo kortizola u serumu bio je značajno niži 12 h posle operacije; (F = 8.050; p < 0.01). Najveći porast nivoa insulina u serumu detektovan je 4 h pos-toperativno u grupama CNB i PNB, a najmanji u grupi OAM; (F = 5.811; p < 0.05). Dvanaest sati nakon operacije, najniže vrednosti insulina izmerene su u grupi SAM; (F = 5.052; p < 0.05), dok su nakon 24 h njegove najniže vrednosti bile u gru-pama SAM i GAM, (F = 6.394; p < 0.05). Nivoi T3, T4 i TSH bili su blago sniženi u odnosu na preoperativne vrednosti, 4 h, 12 h i 24 h nakon operacije. Vrednosti glikemije su se statistički značajno razlikovale među grupama, 4 h posle operacije, a naj-više vrednosti su zabeležene u grupi OAM, dok su najniže bile u grupi SAM; (F = 10.084; p < 0.01). Nasuprot tome, 12 h nakon operacije, značajan porast u nivou glukoze u serumu detektovan je u grupi SAM, (F = 7.186; p < 0.01). Vrednosti CRP-a su primetno rasle 12 h i 24 h postoperativno, ali bez statistički značajne razlike između grupa. Zaključak. Primena kontinuiranog bloka lumbal-nog pleksusa nakon aloartroplastike kuka značajno smanjuje sis-temski odgovor na stres u poređenju sa postoperativnom PKA morfinom i po hormonskom odgovoru može se porediti sa epidu-ralnom analgezijom. Spinalna anestezija obezbeđuje najveće sma-njenje sistemskog odgovora na hirurški stres u ranom postoperati-vnom periodu u poređenju sa drugim vrstama anestezije.