Uticaj Covid-19 na radioterapiju u Republici Srpskoj

Uvod/Cilj. Bolest prouzrokovana koronavirusom 2019 (coronavirus disease 19 ‒ COVID-19) utiče na bolesnike sa bilo kojim tipom hronične bolesti, a posebno na one sa malignitetima. Cilj studije bio je da se utvrdi uticaj pandemije COVID-19 na broj nedeljnih frakcija radioterapije (RT) sa spoljašnjim zračenjem (EBRT) i mesečne brahiterapijske (BT) aplikacije, bez namernog hipofrakcionisanja, kao i njen uticaj na broj bolesnika podvrgnutih EBRT, mlađih ili starijih od 70 godina. Metode. Centar za radioterapiju Affidea u Banjoj Luci (BL RT centar), pruža RT stanovništvu (1,15 miliona) Republike Srpske (Bosna i Hercegovina). Analizirali smo period od 14 meseci pre početka COVID-19 i isti period za vreme COVID-19. Rezultati. Prosečni sedmični broj EBRT frakcija u periodu od januara 2019. do kraja februara 2020. iznosio je 680,5 [standardna devijacija (SD) 67,4], a od marta 2020. do kraja aprila 2021, 617,1 (SD 96,4). Tokom aprila 2020., sedmični broj EBRT frakcija smanjio se 67,9% u odnosu na isti period 2019., dok je u martu 2021. godine pao za 42,4%; t-test uparenih uzoraka pokazao je da je pojava pandemije COVID-19 imala statistički značajan učinak [t (60) = 4.627, p < 0,05], na smanjenje broja sedmičnih EBRT frakcija u BL RT centru. Smanjenje broja bolesnika podvrgnutih EBRT starijih od 70 godina u odnosu na mlađe od 70 godina, iznosilo je 16,3% naspram 1,6%, redom. Wilcoxon rang test otkrio je da je pandemija COVID-19 imala statistički značajan učinak na smanjenje broja mesečnih BT aplikacija (Z = -2,42, p = 0,016). Zaključak. Za prvih 14 meseci pandemije primećen je statistički značajan pad EBRT i BT u BL RT centru. „Talasi“ pandemije „zatvarali“ su odeljenja potrebna za dijagnostiku i terapiju onkoloških bolesnika i pretvarali ih u COVID-19 odeljenja. Zbog toga pojedini onkološki bolesnici nikada nisu dobili RT koja im je bila indikovana.