Da li postoji razlika u izloženosti ftalatima između odraslih osoba sa metaboličkim poremećajima i zdravih osoba?

Uvod/Cilj. Ftalati predstavljaju grupu jedinjenja za koje je poznato da imaju štetan uticaj na endokrini system, a nalaze se u različitim potrošačkim proizvodima. Hronična ekspozicija ftalatima dovodi se u vezu sa nastankom mnogobrojnih oboljenja. Cilj rada bio je da se utvrdi zastupljenost ftalatnih metabolita u uzorcima urina odraslih osoba u Vojvodini, Srbija, kao i da se utvrdi prevalenca ftalatnih metabolita kod zdravih ispitanika i onih sa metaboličkim poremećajima kao što su gojaznost i novootkriveni dijabetes melitus tip 2 (T2DM). Metode. Za ispitivanje je korišćen prvi jutarnji uzorak urina 308 ispitanika koji je analiziran na prisustvo 10 ftalatnih me-tabolita: mono-etil ftalata (MEP), mono-2-etilheksil ftalata (MEHP), mono-n-butil ftalata (MBP), mono-izo-amil-ftalata (MiAP), mono-n-amil ftalata (MnAP), mono-cikloheksil ftala-ta (MCHP), mono-benzil ftalata (MBzP), mono-n-oktil ftalata (MOP), mono-n-propil ftalata (MPP) i mono-metil ftalata (MMP). Rezultati. Kod 50,32% ispitivane populacije u uzorku urina detektovan je najmanje jedan ftalatni metabolit. Najzastupljeniji ftalatni metaboliti bili su MEP i MEHP. Među ispitanicima pozitivnim na prisustvo ftalatnih metabolita, 38,3% ispitanika imalo je detektovan jedan, 10,7% imalo je dva, a 1,3% ispitanika imalo je prisutna 3 ftalatna metabolita u uzorku jutarnjeg urina. Utvrđeno je postojanje značajne razlike (p < 0,05) između grupa u prisustvu MEP i MMP ftalatnih metabolita, kao i granične značajnosti (p < 0,1) između grupa u prisustvu MEHP i MHCP ftalatnih metabolita. Zaključak. U populaciji Vojvodine, i zdrave osobe i one sa metaboličkim poremećajima, kao što su gojaznost i novootkriveni T2DM, dominatno su izložene di-etil ftalatu i di-2-etilheksil ftalatu, s obzirom na to da su najzastupljeniji ftalatni metaboliti bili MEP i MEHP. Neophodna su dalja istraživanja koja će omogućiti bolji uvid u štetan uticaj ftalata na zdravlje.