Povezanost determinanti zdravlja i simptoma depresije sa nedostatkom zuba kod odraslog stanovništva Srbije: studija preseka

Uvod/Cilj. Bolesti usta i zuba su glavni faktor rizika od gubitka zuba, ali i socijalni faktori i druge determinante zdravlja takođe mogu imati važnu ulogu. Cilj istraživanja je bio da se utvrdi da li potencijalni nezavisni faktori, kao što su sociodemografski faktori, stil života i depresivni poremećaji, mogu doprineti gubitku zuba odraslog stanovništva Srbije. Metode. Analizirani su podaci dobijeni u okviru Nacionalnog istraživanja zdravlja stanovništva Srbije koje je sprovedeno 2013. godine kao studija preseka na reprezentativnom uzorku odraslog stanovništva Srbije (bez podataka o stanovništvu Kosova i Metohije). Uzorak je izabran da obezbedi statistički pouzdane procene na nacionalnom nivou. Studija je obuhvatila 13 519 odraslih osoba starosti 20 godina i više. Prosečna starost ispitanika, uključujući 6 998 (51,7%) žena i 6 517 (48,2%) muškaraca bila je 49,9 godina. Kao zavisna varijabla analiziran je broj zuba koji su nedostajali ispitanicima, dok su nezavisne varijable bile: pol, starost, bračno stanje, obrazovanje, radni status, Indeks blagostanja, pušački status, indeks telesne mase (BMI), unos mleka i mlečnih proizvoda, voća (isključujući voćne sokove), povrća i salata (isključujući krompir) i depresija. Za utvrđivanje prisustva depresivne epizode korišćen je standardizovan Upitnik o zdravlju pacijenata – Patient Health Questionnaire (PHQ)-8. Gubitak prirodnih zuba definisan je kao bezubost (potpuna ili delimična). Za određivanje prediktora gubitka zuba korišćeni su modeli bivarijantne i multivarijantne logističke regresije za sve kategorije gubitka zuba. Rezultati. Nađena je statistički značajna razlika između kategorija bezubosti u odnosu na sve nezavisne promenljive izuzev unosa povrća i salata. Prevalencija totalne bezubosti bila je najveća kod žena, niskoobrazovanog i neaktivnog stanovništva, pothranjenih (BMI < 18,5 kg/m²) i ispitanika sa umereno teškim depresivnim epizodama (PHQ-8 skor od 15 do 19). Multivarijantnim modelom je utvrđeno da su demografski faktori (životno doba, život sa partnerom), socijalnoekonomski faktori (niže i srednje obrazovanje, Indeks blagostanja), pušenje, BMI, PHQ-8 skor i prisustvo depresivnih simptoma bili statistički značajno povezani sa delimičnim gubitkom zuba. Zaključak. Ova studija ukazuje na to da sociodemografski faktori, stil života i depresivni simptomi predstavljaju faktore koji mogu biti povezani sa gubitkom zuba. Studija ukazuje na neophodnost donošenja programa koji su usmereni na obrazovanje, prestanak pušenja cigareta, navike u ishrani, kao i redovne posete stomatologu.